BOLD – Eski AİHM yargıcı Rıza Türmen Türkiye-AİHM ilişkisiyle ilgili çarpıcı bir açıklama yaptı. Türmen, “AİHM bu dava yükü altında ezildikçe reform olarak devletlerle iş birliği yapıyor. Devletlere daha büyük bir rol tanıyor. Daha çok dava ulusal düzeyde halledilsin istiyor” dedi.
BİR AİHM YARGICININ NOT DEFTERİ
Hukukçu, diplomat, siyasetçi ve eski Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) yargıcı Rıza Türmen ile insan hakları hukukçusu ve araştırmacı Işıl Kurnaz, ‘Bir AİHM Yargıcının Not Defteri’ kitap yazdı. Gazete Duvar muhabiri Günsu Durak, kitabın yazarları Türmen ve Kurnaz ile Türkiye- AİHM ilişkisine, AİHM’in ihlal prosedürü bağlamında Osman Kavala ve Selahattin Demirtaş’la ilgili sorular yöneltti.
“AİHM’E ÇOK BÜYÜK UMUTLAR BAĞLANMIŞ DURUMDA”
AİHM’in Türkiye’de yaşayan insanlar için öneminin diğer ülkelerde yaşayan insanlara göre daha fazla olduğunu belirten Rıza Türmen, “Türkiye çok karanlık bir dönemden geçiyor. Hukuk devletinin ortadan kaldırıldığı, insan hakları ihlallerinin kitlesel bir nitelik kazandığı, insanların hukuktan ve Türkiye’deki yargı mekanizmalarından umudu kestiği bir dönemden geçiyoruz. Bir hukuksuzluk döneminden geçiyoruz.” dedi.
“KEYFİ ŞEKİLDE İNSANLAR CEZAEVİNE KONULUYOR”
Türkiye’de insan haklarının hukuk güvencesinden yoksun olduğunu belirten Türmen, şunları söyledi: “O yüzden tamamen bir keyfilik sürüyor. Keyfi şekilde insanlar cezaevine konuyor, toplantılara karşı şiddet kullanılıyor. Yargı mekanizması bağımsız değil. Böyle bir ülkede AİHM çok daha büyük bir önem kazanıyor. İnsanların ‘tek umudu’ haline geliyor. Hukuk güvencesi olarak bir tek AİHM’e bakılıyor. İnsanlar çok büyük umutlarla gittikleri için şu veya bu nedenle o umut gerçekleşmezse hayal kırıklığına uğruyorlar… Bu bugün Avrupa’da sağ popülist rejimlerin olduğu bütün ülkeler için de böyle bir parça. AİHM, sağ popülist ülkelerde yaşayan insanların umudu. AİHM’e çok büyük umutlar bağlanmış durumda. AİHM bu umutları ne kadar gerçekleştiriyor, ayrı bir mesele.”
“AİHM DAVA YÜKÜ ALTINDA EZİLDİKÇE, DEVLETLERLE İŞ BİRLİĞİ YAPIYOR”
Şimdiki AİHM çok daha tutucu olduğunu kaydeden Türmen, sözlerini şöyle sürdürdü: “Avrupa’nın birçok yerinde sağcı hükümetler iktidarda, yargıçlar da hükümetlerin gösterdiği üç aday arasından seçiliyor. Kendi görüşlerine yakın adaylar gösterince mahkeme kompozisyonu böyle oluyor. Bir nedeni bu. Bir de diğer neden, AİHM bu dava yükü altında ezildikçe reform olarak devletlerle iş birliği yapıyor. Devletlere daha büyük bir rol tanıyor. Daha çok dava ulusal düzeyde halledilsin istiyor. Mekanizmalar, süzgeçler kuruluyor. Takdir yetkisi öğretisi, tamamlayıcılık ilkesi sözleşmeye girdi. Bunlar devletin yetkilerini artıran noktalar. Devleti daha fazla söz sahibi yapıyor. Daha tutucu kararlar çıkıyor.”
DEMİRTAŞ’IN DAVASI’NA İHLAL PROSEDÜRÜ UYGULANABİLİR
İş insanı Osman Kavala ve HDP eski Eş Genel Başkanı Selehattin Demirtaş hakkındaki AİHM kararlarının Türkiye tarafından uygulanmamasını değerlendiren Rıza Türmen “İhlal kararlarının yanı sıra AİHM’in itibarı meselesi var. AİHM için AİHM’in saygınlığının korunma meselesi de var burada. Hiç kimse ne olacağını bilmiyor çünkü bu ilk defa oluyor. Türkiye burada ne kadar iş birliği yapacak ve yapacak mı onu göreceğiz.” dedi.